De auctore cuiusdam Epigrammatis in Plinii et Hermolai laudem

     Epigramma ad Historiae Naturalis Plinianum lectorem traditum est in editionibus Venetis annorum 1497 et 1499 ex Hermolai Barbari Castigationibus ab Iohanne Baptista Palmario diligentissime recognitis, quod studium meum excitavit maximum. Prior editio, scilicet, anni 1497, per Bernardinum Benalium impressa est, posterior anni 1499 per Ioannem Aluisium de Varisio Mediolanensem. In aversa pagina imprimitur Epistola sub titulo Nobilissimo Iuueni Conssalo Ruitio Delauega et Mendoza, Laurentii Suaris de Figueroa et Mendoza Hispaniarum Regis ad principem et Senatum Venetum Legati filio, Io. Baptista Palmarius. Sequitur eiusdem Palmarii Praefatio, quam excipit Epigramma in Plinii et Hermolai laudem. In utraque editione epigramma in folio [a ii v] continetur:

(Venetiis 1497 = V1)

(Venetiis 1499 = V2)

  Epigramma hoc, cuius auctoris nomen inditum non est, aliquot annis post apparet in fronte editionis quoque Venetae anno 1525 editae, in qua denuo nihil de auctore innuitur:

(Venetiis 1525 = V3)

       Ecce vobis editio (interpunctione et nonnullis litteris correctis) eiusque interpretatio, nam in studia Pliniana hos dies apricos et harenosos maxime incumbo:

                                     AD LECTOREM

Qui coelum, terras, aequor, genus omne animantum,
     Omne exors animae, quid ferat omnis ager,
Inuentus rerum uarios arteisque, metalla,
      Marmora cum gemmis, quid iuuet aut noceat,
Denique naturae qui cuncta adoperta reuelat,                      5
       Plynion integrum, candide lector, habes.
Atque ita, quod priscum praeseruat fronte nitorem,
       Lima uiri docti praestitit Hermoleo,
Cui fere te tantum (dicam) debere fatendum
       Auctori quantum saecula debuerunt.                           10

 ________
1 Lucr. 1, 2-4: alma Venus, caeli subter labentia signa / quae mare navigerum, quae terras frugiferentis / concelebras, per te quoniam #genus omne animantum#         3 Verg. georg. 2, 165: argenti riuos #aerisque metalla#         6 Ov. Trist. 4, 10, 132: iure tibi grates, #candide lector, ago.#    8 Mart. 5, 80, 13: Docti lima momorderit Secundi      
__________
5 ad operta V2          10 Authori V3 / debuerant V3

      Interpretatio: "Plinium, qui revelat et monstrat caelum, terras, mare, omne genus animalium atque inanimalium, omnia quae agri ferunt, inventus rerum varios et artes, metalla, marmora, gemmas atque eae quae beneficium aut damnum afferuntt, eum inquam qui denique cuncta naturae mysteria aperit, integrum hoc in libro lector habet. Et id quod de primo aspectu antiquum operis splendorem observat, quidam vir doctus limae labore sic perfecit Hermolao, cui fatendum est (poeta id negare non potest) lectorem tantum debere quantum saecula auctori Plinio debuerunt".

      Sunt qui opinentur Io. Baptistam Palmarium  Epigrammatis auctorem esse, utpote qui Hermolai Barbari editionem Plinianam recognoverit et praefationem carmen praecedentem ipse conscripserit, sed Antonius Iosephus Comes a Turre Rezzonici suis in Disquisitionibus Plinianis scripsit turpe esse quod Palmarius de se ipso "viro docto" sic caneret. En epigrammatis editio et annotationes a Comite a Turre Rezzonici factae:

Epigramma proditum in opere Antonii Iosephi Comitis a Turre Rezzonici c.t. Disquisitiones Plinianae (Parmae 1763)

(3) Viri docti] Hisce verbis Palmarius innuitur, unde Epigrammatis auctor alius erit ab Aristarcho limam ad Ваrbari castigationes adhibente. Turpe enim esset, quod de se ipso huiusmodi caneret Palmarius.
(4) Debuerunt]  Ita in aliis etiam subsequentibus atque ex hac traducibus editionibus. Videtur tamen quod metrurn exigeret debuerant.

        Virum doctum limam ad Hermolai Castigationes adhibente, quem Comes a Turre Rezzonici non censet Palmarium esse, ueri simile esse videtur eundem auctorem esse editonis Plinianae recognitae, nam in calce praefationis Palmarius ipse hoc scribit:

"Sed iam me bona tua cum uenia ad lectorem optimum quemque uertam. Is enim quoque hac parte mihi appellandus est. Quem praecipue huius nostri praepositi rationem ac totius emendationis seriem nosse uelim".

        De verbo igitur temporali q.e. "debuerunt" sunt quidem qui "debuerant" legere maluerint, sed auctores probati nobis adveniunt, ut tempus praeteritum perfectum confirmarent, nam paenultima syllaba tertiae personae numero plurali "-erunt" anceps est, ut testes sunt Lucretius et Vergilius et alii:

Lucr.: prṓdĭdĕrū́nt uītā́re‿Ăchĕrū́sĭă tḗmplă pĕtḗntes (DSDD)

 Verg.: mī́scŭĕrū́ntque‿hērbā́s ēt nṓn īnnṓxĭă uḗrba   (DSSS)

    Magis autem miror cur Palmarius (si epigrammatis auctor verus sit) "Plynion" et "Hermoleum" (paenultima syllaba -le- correpta) scribat, etiamsi in fronte operis et passim "Plinium" et "Hermolaum" legamus. De hoc et de accusativo plurali "arteis" quem versu  tertio legimus, quod indicare videntur poetam linguam Graecam redolere velle, alias forsan dicam otiosa. Hodie satis superque.